1. DÜNYA SAVAŞI VE OSMANLI DEVLETİ

-Birnci Dünya Savaşı Öncesinde Genel Durum

-Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti

-İttifak ve İtilaf devletlerinin Osmanlı Devleti üzerindeki planları

-Osmanlı Devletinin savaşa girmesi

-Osmanlı devletinin 1. dünya savaşında savaştığı cepheler

-Zorunlu Göç

B)GELDİKLERİ GİBİ GİDERLER

C)KURULAN CEMİYETLER

D)VE MİLLİ MÜCADELE BAŞLIYOR

-Havza

-Amasya genelgesi(22haziran 1919)

-Erzurum Kongresi(23Temmuz1919)

-Sivas kongresi

E)EGEMENLİK MİLLETİNDİR

-Amasya Görüşmeleri (20-22 ekim 1919)

-Misak – ı Milli (Milli yemin , Milli mücadelenin ilkeleri)

-TBMM nin Açılması(23nisan1920)

F)BÜYÜK MİLLET MECLİSİ İSYALARA KARŞI

G)BARIŞ ANTLAŞMASI MI ÖLÜM FERMANI MI  

                          BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI (1914 -1918 )

    Dünya Savaşı öncesinde Fransız İhtilali’nin yaydığı Milliyetçilik akımı ve Sanayi İnkılabı sonucunda dünyada çıkar çatışmaları ve sanayileşme ile sömürge yarışı başlamıştı. Buda zamanla ülkeler arasında gerginliğe yol açtı. Ve dünyada büyük bir savaş kaçınılmaz olmuştu. Savaş çıkmadan önce devletler kendi çıkarları doğrultusunda bloklar oluşturmuştur.

YURDUMUZUN IŞGALINE TEPKILER

20. YÜZYILIN BAŞLARINDA AVRUPA VE GENEL DURUM

18. yüzyılın ortalarında Ingiltere'de başlayan sanayi inkılabı ile 1789'da gerçekleşen Fransız Ihtilali, başta Avrupa'yı ve sonrasında tüm  dünyayı yoğun bir şekilde etkiledi.

Sanayi İnkılabı ile üretimde büyük ilerlemeler gösteren  devletler ucuz ham madde ve Pazar ihtiyaçlarını karşılayabilmek için sömürge yarışına girdiler. Sanayi devrimine öncülük eden ve ilk sanayileşen devlet olan  Ingiltere büyük bir sömürge imparatorluğuna dönüştü. Onu Fransa takip etti. Siyasi birliklerini geç tamamlayan Italya ve Almanya'nın da sömürge yarışına girmeleriyle Avrupa'da siyasi ve ekonomik dengeler bozuldu. Devletler arasında çıkar ilişkilerine göre yakınlaşmalar, gruplar oluştu.

   Fransız Ihtilali ise gündeme getirdiği milliyetçilik akımı, eşitlik, adalet, özgürlük, laiklik, liberalizm gibi kavramlarla çok uluslu devletler ve monarşi ile yönetilen devletleri doğrudan etkiledi. [SPOT-1]

     20. YÜZYILIN BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ

Osmanlı Devleti, sömürgeci devletler arasındaki rekabetin merkezlerinden biriydi. Petrol başta olmak üzere ham madde açısından oldukça  zengin, kabalık nüfusu ile iyi pazar özelliklerine sahip olan Osmanlı toprakları 19. yüzyılın sonlarından  itibaren hızla sömürgeleştirilerek, çok uluslu bir imparatorluk olma özelliği ile Fransız Ihtilali'nin yaydığı milliyetçilik akımından olumsuz etkilenmiştir. Yaygınlaşan kapitülasyonlar da devletin ucuz ham madde ve açık pazar konumuna gelmesinde önemli etkide bulunmuştur.

Devletin çöküşünü önlemek amacıyla gerçekleştirilen demokratikleşme hareketleri de toprak kaybını önleyememiştir. 1911'de İtalya’nın Kuzey Afrikadaki Osmanlı toprağı olan Trablusgarb’ı sömürmek için yapılan Trablusgarp Savaşı'nın yenilgiyle sonuçlanması Osmanlı Devleti'nin Kuzey Afrika'daki varlığını sona erdirmiş, bu savaşın hemen ardından girilen Balkan Savaşları da büyük toprak kayıplarıyla sonuçlanmıştır. Ege Denizi'ndeki adaların büyük bir bölümü de elden çıkmıştır.

İTİLAF VE İTTİFAK DEVLETLERİNİN OSMANLI ÜZERİNDEKİ PLANLARI

ABD: Bağımsızlığını yeni kazanmış olmasına rağmen, hızlı bir şekilde  gelişmiş,  Osmanlı topraklarında hastane, okul, matbaa kurarak siyasi ve ekonomik hâkimiyetini arttırmıştır.         

İNGİLTERE: Sömürgelerine giden yollar Osmanlı topraklarından  geçmektedir bu yüzden 19. yüzyıla kadar Osmanlı’nın toprak bütünlüğü korunmuştur bu topraklarda kendi güvenliği için güçlü bir devlet istememiştir. Osmanlı Devleti, Almanya’ya yaklaşınca, Ortadoğu petrollerini ele geçirmek için Arapları Osmanlı’ya karşı kışkırtmıştır.

AVUSTURYA-MACARİSTAN İMPARATORLUĞU: Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki topraklarını alarak Ege Denizine ulaşmayı hedeflemiştir. Osmanlı gibi çok uluslu bir imparatorluktu,  bu durum Fransız İhtilali’nin yaydığı milliyetçilik akımı etkisiyle varlığını tehdit ediyordu. Rusya’nın Panslavizm politikası yine çok uluslu olma sebebi ile toprak bütünlüğünü etkileyince Osmanlı ile ittifak bloğunda  1. Dünya Savaşına girdi.

İTALYA: Siyasi birliğini geç tamamlayabildiği için Almanya gibi sömürgecilik yarışına geç girmiştir. Bu durum Almanya ile yakınlaşmasına neden olmuştur. Büyük devletleri bu durum rahatsız etmiş ve yeni gelişmekte olan bu devlete  Osmanlı’dan toprak koparabilmek için destek vermişlerdir ve İtalya’ da onlarla hareket etmiştir.

RUSYA: İstanbul ve Çanakkale Boğazları’nı ele geçirerek sıcak denizlere inmeyi ve İstanbul’u alarak bir Slav imparatorluğu kurmayı planlamıştır. Bunun içinde Osmanlı içersindeki Ortodoksları isyana teşvik etmiştir.

ALMANYA: Ortadoğu’da etkin olabilmek için ekonomik yatırımlar ve askeri uzmanlar göndererek hem ekonomik hem de askeri yönden etkinliği arttırmaya çalışmıştır. Birliğini geç tamamladığı için biran önce İngiltere gibi sömürgelerini arttırmak istiyordu.

FRANSA: Osmanlı içersindeki azınlıkları kışkırtarak toprak koparmayı planlamıştır. En çok Ermenileri kışkırtmıştır.

A.Dünya Savaşının Nedenleri( Genel Nedenleri)

* Sömürgecilik yarışı ( sanayi ink.)

*Milliyetçilik akımı ( Fransız İh.)

* Devletler arası bloklaşma

* Rusların panslavizm politikası

* Fransa ve İngiltere arasındaki kömür yatağı olan Alsas Loren meselesi

* Silahlanma yarışı

* İngiltere’nin sömürgelerine giden yolları Almanya’dan korumak istemesi

B. Almanya’nın Osmanlı Devleti’ni Kendi Yanında Savaşa Girdirmek İstemesinin Nedenleri:

*Savaşı geniş alana yayarak savaş yükünü hafifletmek istemesi

*Süveyş Kanalı’nı ele geçirip İngiltere ile sömürgeleri arasındaki yolu kapatmak istemesi

*Osmanlı halifesinin siyasi gücünden yararlanmak istemesi

*Osmanlı Devleti’nin ham madde kaynaklarından ve insan gücünden faydalanmak istemesi

C. Osmanlı Devleti’nin Savaşa Girme Nedenleri

*Osmanlı- Almanya yakınlaşmasının artması

*İngiltere ve Fransa’ya karşı güvensizlik duyması

* Kaybedilen toprakları geri alma düşüncesi

*Siyasi yalnızlıktan kurtulma düşüncesi

* Savaşı Almaya’nın kazanacağına inanılması

D. Savaşın Görünen Nedeni ( bahanesi- kıvılcımı)

Savaşın başlaması an meselesi idi. Saray Bosna gezisine çıkan Avusturya – Macaristan İmparatorluğu Veliaht’ının bir Sırplı tarafından öldürülmesi üzerine I. Dünya Savaşı başladı.

OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞ GİRMESİ

Savaş başladığında Osmanlı tarafsızlığını ilan etti. İtilaf Devletleri Osmanlı’nın tarafsız kalmasını istiyordu. Almanya ise Osmanlı’yı yanında savaşa sokmak istiyordu. Yönetimi elinde bulunduran İttihat ve Terakki Cemiyeti’ni yönetenler Almanya yanında savaşa girilirse başarılı olacağına inanıyorlardı ( Başta Enver Paşa).

Almanlarla gizli bir antlaşma yapıldı. İngilizlerden kaçan Alman gemileri Osmanlıya sığındı ve  İngiltere; gemileri isteyince gemilerin satın alındığı söylendi. Goben ve Breslav adlı iki Alman gemisine Yavuz ve Midilli adı verilerek Türk bayrağı çekildi. Bu gemiler Karadeniz’de Rus limanlarını (Sivastopol ve Odessa) bombaladılar. Rusya’nın Osmanlıya savaş ilan etmesi ile Osmanlı I. Dünya Savaşı’na girmiş oldu.

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI (1914 -1918 )

Temel nedeni sömürgeci devletler arasındaki siyasi ve ekonomik rekabet olan Birinci Dünya Savaşı, İtilaf Devletleri ve İttifak Devletleri’ni karşı karşıya getirdi. I. Dünya Savaşı öncesi dünyada çıkar çatışmaları ve sanayileşme ile beraber bir rekabet ve sömürge yarışı başlamıştı. Bu da zamanla ülkeler arasında gerginliğe yol açtı. Ve büyük bir cihan savaşı kaçınılmaz olmuştu.

Ülkeler iki ana gruba ayrılmıştı. Bunlar :

Itilaf (Anlaşma) Devletleri: Ingiltere, Fransa ve Rusya (Sonradan; Italya, ABD, Japonya, Romanya, Yunanistan)

Ittifak (Bağlaşma) Devletleri: Almanya, Avusturya- Macaristan Imp. ve İtalya (Sonradan; Osmanlı ve Bulgaristan)SPOT2

                                             Osmanlı Devleti’nin Savaştığı Cepheler

1. Taarruz (Saldırı) Cepheleri

*Kafkas Cephesi

*Kanal Cephesi

b. Savunma Cepheleri

*Çanakkale Cephesi

*Irak cephesi

*Suriye- Filistin Cephesi

*Hicaz-Yemen Cephesi

        c.Topraklarımız Dışında Müttefiklere Yardım İçin Açılan Cepheler

*Galiçya

*Makedonya

*Romanya

Kafkasya Cephesi

* Cephe Almanların Bakü petrollerine ele geçirme ve İttihatçıların Turan İmparatorluğu hayalini gerçekleştirmek istemelerinden dolayı Rusya’ya karşı açmışlardır.
* Bu cephede savaşlar kışın yapılmıştır, cephe komutanı Enver Paşa’dır.
* Enver Paşa’nın komutasındaki 120 bin civarındaki askerimizin yaklaşık 90 bini salgın hastalık, açlık ve şiddetli soğuklar yüzünden hayatını kaybetmiştir.
* Türk ordusunun çözülmesi üzerine Ruslar taarruza geçmiş Erzurum, Van, Muş, Bitlis işgal etmişlerdir.
* Ruslar bu cephede Ermenileri de ayaklandırmış ve birçok sivil vatandaşımız hayatını kaybetmiştir.
Bu gelişme üzerine Osmanlı Devleti Mayıs 1915’te “Tehcir Kanunu”nu çıkarmış ve yaklaşık 700.000 Ermeni vatandaşının savaşsız bir bölge olan Suriye’ye göç etmesine karar verilmiştir.[SPOT-3]

* Çanakkale Savaşları’ndan sonra bu cepheye atanan Mustafa Kemal, Ruslar’dan Muş ve Bitlis’i geri almıştır (1916).
*Rusya Bolşevik İhtilali’nden sonra savaştan çekilmiş ve Osmanlı Devleti ile Brest Litowks Antlaşması’nı imzalamış ve cephe kapanmıştır (3 Mart 1918).

Brest – Litowks Antlaşması’na göre;

* Rusya savaş sırasında aldığı yerleri geri verecektir.
* Rusya ayrıca 1878 Berlin Antlaşması ile aldığı Kars, Ardahan ve Batum’u da Osmanlı Devleti’ne geri verecektir. [SPOT4]

Kanal Cephesi

Cephenin Açılma Nedenleri

* İngiltere’nin Hindistan sömürgeleri ile bağlantısını kesmek.
*Süveyş Kanalı ve Mısır’ı geri almak[SPOT-5]
* Almanların isteği üzerine açılmıştır.
* Fakat bu cephede de Osmanlı ordusu açlık ve susuzluktan perişan olmuş, ordunun neredeyse dörtte biri kaybedilmiştir.
*Savaşları kazanan İngilizler Sina Yarımadası’nı ele geçirmiş ve Suriye sınırına gelmişlerdir.

Irak Cephesi

İngiltere tarafından açılan bir cephedir.

İngiltere’nin Bu Cepheyi Açmasındaki Amaçları

* Bölge petrollerine sahip olmak
* Türk ve Alman ordularının İran’a girmeleri ve dolayısıyla Hindistan’ı tehdit etmelerini önlemek
* Rusya’ya karadan yardım göndermek
* Osmanlı orduları başlangıçta bu cephede başarılı olmuşlardır. Kutü’l Amare ve Selmanıpak’da İngiliz askerlerini esir almışlardır.
* Destek kuvvet alan  İngilizler bu cephede üstünlüğü ele geçirmiş ve 1917’de Bağdat’ı işgal ederek, Kerkük’ü de almış ve bölgedeki Osmanlı hakimiyetine son vermişlerdir.

Hicaz ve Yemen Cephesi

* Osmanlı Devleti bu cephede kutsal yerleri korumak için savaşmıştır.
* İngilizler para ve bağımsızlık vaadiyle Arapları kandırmış ve Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklandırmıştır.
* Osmanlı askerleri bu cephede yenilmiş ve bölgeyi İngilizlere terk etmiştir.

SPOT: İslamcılık fikir akımının çöküşüdür.

Suriye – Filistin Cephesi

* Osmanlı ordularının başarısız Kanal Harekatı sonrası Araplardan da destek alan İngilizler 1918 yılında Suriye’ye girmişlerdir.
* Bölgedeki İngiliz ilerleyişini durdurmak için Yıldırım Orduları grubu adında yeni bir ordu kurulmuştur.
*  Bu orduya rağmen İngilizler Şam’ı ele geçirmiş ve Halep yakınlarına kadar gelmişlerdir.
* Mustafa Kemal bu orduda grup komutanlığı görevinde bulunmuştur.

* Mustafa Kemal, İngilizlere karşı başarıyla savaştıysa da daha sonra geri çekilmiştir. Ardından Mondros Mütarekesi imzalanmış ve Mustafa Kemal bu cepheden İstanbul’a çağrılmıştır.

Çanakkale Cephesi

Çanakkale Cephesi İngiltere ve Fransa tarafından açılmıştır.

Cephenin Açılma Nedenleri

*Ekonomik ve silah yönünden zor durumda bulunan Rusya Çarı’na yardım etmek ve Rusya’nın böylelikle savaşa devamını sağlamak

* İstanbul ve Boğazları alarak Osmanlı’yı saf dışı bırakarak savaşı kısa sürede bitirmek

Çanakkale Zaferinin Sonuçları

Çanakkale Zaferinin Sonuçları

*İtilaf donanması ağır kayıplar vermiştir. [SPOT6]
* Bu zafer, 1. Dünya Savaşı’nın en az 2 yıl uzamasına neden olmuştur.
* Bulgaristan, İttifak Devletleri yanında savaşa girmiştir.[SPOT7]

* Yardım alamayan Çarlık  Rusya’da Bolşevik İhtilali olmuştur.

* Çanakkale Savaşları’nda gösterdiği başarı Mustafa Kemal’in tanınmasına ve milli mücadelede bir lider olarak kabul edilmesine neden olmuş ve milli mücadele ruhunun doğmasına yol açmıştır.
* Yarım milyon insan hayatını kaybetmiştir.

*Savaşın kazanılması I. Dünya Savaşı’nın uzamasına sebep oldu.

Makedonya, Galiçya ve Romanya Cephesi

 Osmanlı Devleti bu cephelerde müttefiklerine yardım etmiştir.[SPOT8]
* Bu doğrultuda Rusya, Fransa ve Romanya ile savaşlar yapmıştır.

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞININ SONA ERMESİ

Fransa’ya silah satan ABD denizaltları, Almanlar tarafından vuruldu ve ABD Almanya’nın karşısında savaşa girdi. Böylece itilaf devletlerinin durumu iyice zorlaştı. Savaştan ilk çekilen devlet Bulgaristan’dır.[SPOT9] Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı uzayınca asker ve malzeme yetersizliği yüzünden zor durumda kaldı. Bulgaristan’ın savaştan çekilmesiyle Osmanlı’nın Avusturya ve Almanya ile kara bağlantısı kesildi. Bu yüzden ateşkes istemek zorunda kaldı.

Wilson Prensipleri (İlkeleri)

ABD Başkanı Wilson Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra  14 maddeden oluşan ilkeler yayımladı. Bu ilkelerde; gizli antlaşmalar yapılmamasını, antlaşmaların açık ve şeffaf olmasını, yenen devletlerin yenilen devletlerden toprak almamasını[SPOT10] milletlerin çoğunluk olduğu yerlerde kendilerine bağımsızlık tanınmasını, Türklerin çoğunlukta olduğu yerlerde hâkimiyetin onlara ait olmasını ve Boğazların tüm milletlere açık olmasını istedi.

Birinci Dünya Savaşı’nın Sonuçları

• İmparatorluklar yıkılıp yerine milli devletler kuruldu.
• 10 milyona yakın insan öldü
• Sömürgecililik manda ve himaye adı altındaa devam etti